Sputnik.Արմենիան գրում է
Քարաշեն գյուղական տուն` մյուսներից ոչնչով չտարբերվող, որի բակում երեխաներ են խաղում։ Սև, խոշոր աչուկներով մի աղջնակի հարցնում եմ` Աննայենց տունը սա՞ է։
Գյուղում քաղաքից եկողներին միանգամից են ճանաչում` լինի մեծ, թե մանուկ։ Աղջիկը հասկանում է` հյուր ենք, խաղը թողնում է, լրջանում և պատասխանում` այո, ճիշտ եք եկել, միայն թե մայրը տանը չէ։
Գեղարքունիքի մարզի Վարդենիկ համայնքում ենք` մոլորված ու Ադրբեջանի տարածքում հայտնված սպա Գուրգեն Ալավերդյանի կնոջ տանը։ Կինը` Աննան, տանը չէ. ամուսնու վերնաշապիկն իր հետ վերցրել, մատուռ է գնացել` աղոթքի։ Սակայն կարճ ժամանակ անց Աննան գալիս է. լուր էին տվել, որ լրագրող է այցելել։
Տանը մեզ սիրով են ընդունում, բայց այ խոսելը դժվարությամբ է ստացվում (ինքս էլ չգիտեմ` ինչից սկսեմ)։ Աննան լարված է, մատներն է իրար սեղմում, շրթունքները կրծոտում, արցունքներն արագ սրբում։ Բացի մեզնից, տանը նաև 3-4 կանայք էլ կան` Աննայի մայրն է, քույրը, բարեկամուհին։ Նրանք մեզնից մի փոքր հեռու են նստում ու երբեմն–երբեմն գլուխները հետ շրջում. փորձում են Աննայից թաքցնել, որ լալիս են։
Իրավիճակը փրկում են տան երեխաները` 6-ամյա Վիկան և 2-ամյա Միկան, որոնք իրար հետևից ներս են մտնում և ուշադիր ինձ զննում։
Վիկան հասկանում է` մեր այցը հոր հետ է կապված, քանի որ վերջին օրերին տանը միայն այդ թեմայով են խոսում։ Աղջիկը ժպտում է, մորը նայում։ Տեսնելով, որ մայրը հուզված է` մոր ձեռքն է շոյում, վզի տակ մտնում։
–Գիտե՞ս, պապան Միկայի ծնունդին (օգոստոսի 6-ին) կարողացավ գալ։ Անակնկալ արեց ու եկավ։ Ինքը մեր ծնունդներին միշտ տուն էր գալիս, մեզ նվեր էր բերում,–ուրախ–ուրախ պատմում է աղջիկը ինձ։
Օգոստոսի 14-ին էլ Գուրգեն Ալավերդյանի ծննդյան օրն էր, սակայն դրանից մեկ օր առաջ էր նա դիրքեր բարձրացել. ծննդյան օրը սահմանին էր նշել։
Սպայի կինն ասում է`միասին լավ ու վատ օրեր շատ են անցկացրել, բայց երբեք չի եղել իրավիճակ, որն անելանելի կթվա։ Գուրգեն Ալավերդյանն ինքն էլ լավատես է ու պրպտող, օրնիբուն աշխատում էր, որ ընտանիքը լավ ապրի
«Գուրգենն անհայր է մեծացել և անում էր ամեն ինչ, որ իր երեխաները ոչ մի դժվարություն չտեսնեն։ Ամենաբարձր դիրքում էր ծառայության անցել, հեշտ չէր, բայց ասում էր` ոչինչ, փոխարենը կկարողանանք երեխաների համար մի բան հետ գցել։ Երևանում վարկով տուն ենք վերցրել, դրա գումարն էինք վճարում»,–պատմում է Աննան ու նորից լռում։
Գուրգեն Ալավերդյանն արդեն շուրջ 4 տարի է, ինչ ծառայության է անցել որպես պայմանագրային զինծառայող։ Հենց սկզբում աչքի է ընկել որպես լավ զինծառայող, և նրան առաջարկել են վերապատրաստվել ու խորանալ իր գործում։ Ալավերդյանը համաձայնել է և սկզբում ծառայության անցել Շամշադինի զորամասերից մեկում։ Նա մի քանի ամիս առաջ էր ծառայության անցել Արցախի այն զորամասում, որտեղից էլ մոլորվել է
Աննայի ամուսինն արդեն Արցախում տուն էր փնտրում, ինչպես նաև աշխատանք կնոջ համար (կենսաբանության ուսուցչուհի է), որպեսզի ընտանիքին մոտ լիներ։ Ավելին, նրանց աղջիկն էլ այս տարի պետք է դպրոց գնար, և փորձում էին արագ տեղավորվել Արցախում։
Վիկան դպրոցի անուն լսելիս` լայն ժպտում է, ասում է` շատ է ուզում դպրոց գնալ։ Մայրը, սակայն, երեխային ձեռքի տակ է առնում, ամուր գրկում ու ասում, որ գուցե այս տարի իր մեջ ուժ չգտնի երեխային դպրոց տանելու, դեռ չի կարողանում իրեն հավաքել։ Վիկան մեծ աղջիկ է, հասկանում է ամեն ինչ ու դեռ մի բան էլ ինքն է մորը հանգստացնում` ոչինչ, մյուս տարի կգնամ դպրոց։
«Հոր հետ կապված դեպքից օրեր առաջ աղջիկս արթնացավ ու ասաց` մամ, գիտե՞ս, ես ադրբեջանցուն պատկերացնում եմ այսինչ արտաքինով։ Զարմացել էի` ինչո՞ւ է երեխաս նման բաներից խոսում։ Երազ էր տեսել, կանխազգացել էր»,–ասում է Աննան ու իր գրկում ավելի ամուր սեղմում աղջկան։
2 տարեկան Միկան խաղալ է ուզում, քրոջ ձեռքը քաշում է, և դուրս են վազում։ Մայրն ասում է` երեխաների մոտ այդ մասին չէր ուզում խոսել. ադրբեջանական կողմի տարածած տեսանյութը վիրավորական էր։ Նրա խոսքով` անգամ Գուրգենին չճանաչողների համար է պարզ, որ տեսանյութն իրականության հետ որևէ կապ չունի, սակայն, միևնույնն է, վիրավորական է։ Աննան նշում է, որ Գուրգենի կարգավիճակում գտնվող որևէ անձ, որն ընտանիք, երեխաներ ունի, անկախ ազգությունից, ցանկություն չէր հայտնի մնալ հակառակորդ երկրի տարածքում, ինչպես ստիպել էին, որ ասի Գուրգենը։
«Մեզ մոտ էլ կան, չէ՞, ադրբեջանցի գերիներ, սակայն մենք նրանց հանդեպ այդպես չենք վարվում, և չեմ էլ ուզի, որ վարվենք»,–ասում է կինն ու հավելում, որ աչքից չի վրիպել` ամուսնու ճակատի վրա ինչ–որ կարմիր հետք է նաև եղել…
Մեր զրույցն ընդհատում է 6-ամյա Վիկան, որը շնչակտուր ներս է վազում ու մորը փաթաթվում. «Մամ, դրսից ձայն լսեցի, ճիշտն ասա` էլի լացո՞ւմ էիր։ Մամ, գիտես, չէ՞, որ դու լացես, ես էլ կսկսեմ լացել»։
Մայրն աղջկան հանգստացնում է. «Չեմ լացում, քանի որ օրեր առաջ ինձ ասացիր, որ գիտես` պապան կա, ուղղակի հեռու է։ Դու ճիշտ ես, աղջիկս»։
Ընտանիքի հույսն այժմ Կարմիր խաչ միջազգային կազմակերպությունն է, որի միջոցով կինն ուզում է ուղղակի ամուսնու ձայնը լսել…
Ի դեպ, այսօր Գուրգեն Ալավերդյանը պետք է իջներ դիրքերից ու արդեն տուն վերադառնար։ Երեխաները հոր` տուն գալու օրերն արդեն անգիր գիտեն, և Աննան ասում է` հատկապես այս օրերին դժվար է նրանց սպասումն ինչ–որ բանով լցնել։ «Պապան բա ե՞րբ կգա»,–երեխաների հարցին չգիտեն` ինչ պատասխան տալ։