«Հենակետ» վերլուծական կենտրոնը համառոտ տեղեկություններ է ներկայացրել ընթացիկ շաբաթվա ժամանակամիջոցում մամուլում և սոցիալական ցանցերում շրջանառվող լուրերի մասին:
Հայ-ադրբեջանական սահմանների շուրջ ծավալվող զարգացումների մասին
Շաբաթվա սկզբնամասում, հայկական լրատվամիջոցներով և սոցիալական ցանցերում տեղեկություններ են տարածվել այն մասին, որ Սոթքի հանքավայրի հարակից դիրքեր ադրբեջանական դիվերսիոն խումբ է ներթափանցել: Այս մասին լրատվականներին տեղեկացրել էին հանքի աշխատակիցները։
Սակայն ՀՀ ՊՆ-ից հայտնել են, որ ադրբեջանական դիվերսիոն խմբի ներթափանցման մասին լուրերը չեն համապատասխանում իրականությանը և իրավիճակը կայուն է ու գտնվում է ՀՀ ԶՈւ լիարժեք վերահսկողության ներքո:
Շաբաթվա ընթացքում, Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարության կողմից հայտարարություններ են տարածվել (փետրվարի 9-ին և փետրվարի 11-ին), թե իբր ՀՀ ԶՈՒ ստորաբաժանումները կրակ են բացել հայ-ադրբեջանական սահմանի հյուսիսային հատվածում տեղակայված ադրբեջանական մարտական դիրքերի, ինչպես նաև Քարվաճառի հատվածում տեղակայված ադրբեջանական մարտական դիրքերի ուղղությամբ։ Երկու դեպքերում էլ, ՀՀ ՊՆ-ն հերքել է ադրբեջանցիների տարածած տեղեկությունները։
Շաբաթվա ընթացքում ՀՀ ՄԻՊ-ը այցեր է իրականացրել ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Գեղամաբակ, Ջաղացաձոր, Նորաբակ, Կութ, Սոթք գյուղեր և փաստահավաք աշխատանքների մանրամասներ հրապարակել։ Մասնավորապես, ըստ պաշտպանի, Գեղարքունիքի մարզի մի շարք գյուղեր զրկվել են ջրից, մարդիկ կրում են զրկանքներ ադրբեջանական հանցավոր ներխուժումների պատճառով։
Երեկ մամուլում և սոցիալական ցանցում լուրեր շրջանառվեցին այն մասին, թե Հայաստանի հարավ-արևելյան ուղղությամբ, մասնավորապես Սյունիքի Կապան քաղաքի հատվածում սահմանային ճշգրտումներ են տեղի ունենում ադրբեջանական կողմի հետ։ Ըստ լրատվամիջոցների, Կապանի մի քանի դիրքերից հայկական ստորաբաժանումները պետք է ետ քաշվեն։
Մինչ այս պահը տվյալ տեղեկատվության կապակցությամբ որևէ պաշտոնական արձագանք չկա մեր պաշտպանական գերատեսչության կողմից։
Ռազմագերիների, անհետ կորած, զոհված զինծառայողների հետ կապված հարցերի մասին
Փետրվարի 7-ին 8 հայ ռազմագերիներ են վերադարձվել հայրենիք։ ՀՀ ԱԳՆ-ի հաղորդմամբ, փետրվարի 4-ին տեղի ունեցած հեռավար հանդիպման արդյունքներով՝ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի և Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի միջնորդությամբ են հայ ռազմագերիները վերադարձել Հայաստան։
Ըստ տեղեկությունների, նոյեմբերի 16-ին գերեվարված բոլոր տղաները վերադարձվել են։ Հայրենիք վերադարձած ռազմագերիների նկատմամբ քրեական գործ չի հարուցվել։ Նրանցից 6-ը նույն օրը վերադարձել են իրենց ընտանիքներ, իսկ 2 ժամկետային զինծառայողներ տեղափոխվել են ռազմական ոստիկանություն՝ հետագա ծառայությունը շարունակելու համար։
Հիշեցնենք, որ 2021 թվականի նոյեմբերի 16-ին ադրբեջանական ագրեսիայի հետևանքով Սյունիքի մարզում գերեվարվել էր 32 հայ զինծառայող։ Մինչ փետրվարի 7-ը նշված 32 զինծառայողներից հայրենիք էր վերադարձել 26-ը, որոնցից 6-ին առաջադրվել էին մեղադրանքներ։
ՀՀ քննչական կոմիտեից տեղեկանում ենք, որ նոյեմբերի 16-ին գերեվարված զինծառայողների նկատմամբ Ադրբեջանում ցուցաբերվել է անմարդկային, նվաստացուցիչ վերաբերմունք, պատճառվել են տառապանքներ, թողել առանց բուժօգնության, որի հետևանքով ռազմագերի Արթուր Մարտիրոսյանը զոհվել է։
ՔԿ-ի փոխանցմամբ՝ մի շարք դեպքերում պարզվել են նաև հանցագործություն կատարած անձանց ինքնությունները, վերջիններս ներգրավված են որպես մեղադրյալ և նրանց նկատմամբ որպես խափանման միջոց է կիրառված կալանավորումը։
Ադրբեջանական կողմը, վերադարձնելով 8 ռազմագերիներին, հայտնել էր, որ Հայաստանը պարտավորվել է գերիների դիմաց տեղեկություններ տրամադրել ղարաբաղյան առաջին պատերազմի ընթացքում զոհված ադրբեջանցի զինծառայողների և խաղաղ բնակիչների մասին, ովքեր, ենթադրաբար, հուղարկավորվել են եղբայրական գերեզմաններում։
ՀՀ ԱԳՆ խոսնակ Վահան Հունանյանը այդ առնչությամբ նշել է, որ ինչպես առաջին, այնպես էլ երկրորդ արցախյան պատերազմում հայկական կողմն ունի անհետ կորածներ։ «Կարևորում ենք անհետ կորածների ճակատագրերի բացահայտումը։ Այս առումով հայկական կողմը որևէ միակողմանի պարտավորություն իր վրա չի վերցրել»,-ասել է նա։
«Ադրբեջանի կողմից 8 հայ գերիներին Հայաստան վերադարձնելը դրական զարգացումների ևս մեկ դրսևորում է։ ԵՄ-ն աջակցում է տարածաշրջանում կայունությանն ու բարգավաճմանը: Այս մասին «Թվիթեր»-ում գրառում է կատարել Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելն՝անդրադառնալով Ադրբեջանից հայ գերիների վերադարձին:
Հարավային Կովկասի և Վրաստանի ճգնաժամի հարցերով ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլարը հայ գերիների վերադարձը համարել է կարևոր մարդասիրական ժեստ։
«Մենք ողջունում ենք Ադրբեջանի կողմից 8 հայ զինծառայողի փոխանցումը հայկական կողմին, և, իհարկե, կարևոր է հնարավորինս շուտ լուծել այդ վիճահարույց հարցը հայ-ադրբեջանական հարաբերություններում, ավարտել պահվող անձանց փոխանակումը՝ բոլորը բոլորի դիմաց սկզբունքով»,-ճեպազրույցի ժամանակ ասել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։
«ՌԴ-ն իր կողմից արել է, անում է և անելու է ամեն ինչ պահվող անձանց վերադարձնելու հարցում: Մենք հասկանում ենք հարցի էությունն ու առաջնահերթությունը»,- հավելել է նա։
Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը ևս թվիթթերի իր էջում անդրադարձել է Բաքվից Երևան վերադարձած ռազմագերիների թեմային՝ շնորհակալություն հայտնելով դիվանագետներին՝ հայ գերիների վերադարձի համար։
Փետրվարի 9-ին ԱԺ հարցուպատասխանի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ 2020 թվականի 44 -օրյա պատերազմի հետևանքով ունենք 3812 զոհ։ Զոհերից 3736-ը զինծառայող է, 76-ը՝ քաղաքացիական անձ։
Փաշինյանը նշել է, որ 217 մարդու գտնվելու վայրը անհայտ է, որոնցից 196-ը զինծառայող է, իսկ 21-ը քաղաքացիական անձ։
Այլ թեմաներ
Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասը հայտարարել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև Հարավային Կովկասում խաղաղության հաստատման նոր հեռանկարների մասին։
«Վալդայ» միջազգային բանավիճային ակումբի շրջանակում ելույթ ունենալով «Հավաքական անվտանգությունը նոր դարաշրջանում. ՀԱՊԿ-ի փորձն ու հեռանկարները» կոնֆերանսի ընթացքում Զասն ընդգծել է, որ «որոշ զգուշավոր լավատեսությունը» հայ-ադրբեջանական հակամարտության կարգավորման հարցում:
Զասի խոսքով՝ կողմերի առջև այժմ լուրջ խնդիր է դրված սկսել սահմանի սահմանազատման և հետագայում սահմանազատման գործընթացը, ինչը մեծ ու բարդ աշխատանք է, որը, ըստ Զասի, զգալիորեն կամրապնդի տարածաշրջանի անվտանգությունը։
Ադրբեջանական լրատվամիջոցներից տեղեկանում ենք, որ Բաքուն պատրաստվում է մինչև 2023թ․ վերջերը ավարտին հասցնել մինչև Հայաստանի սահման ձգվող 110 կմ-ոց երկաթգծի շինարարությունը։
«2021թ․ սկսված աշխատանքները շարունակվում են։ Նախագիծը 24 տոկոսով իրագործվել է»,-հայտարարել էր Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարար Ջեյհուն Բայրամովը։
Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը АзерТАдж-ին տված հարցազրույցում հայտնել է, որ Ադրբեջանը նախատեսում է «Զանգեզուրի միջանցքով» նոր էլեկտրահաղորդման գիծ կառուցել դեպի Նախիջևան։
«Միջանցքն իր դերը կունենա Թուրքիա եւ արտաքին շուկաներ, դեպի Եվրոպա էլեկտրաէներգիա արտահանելու գործում», – հայտարարել Է Ալիևը:
Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Մևլութ Չավուշօղլուն հայտարարել է, որ Հայաստանի և Թուրքիայի հատուկ ներկայացուցիչների հանդիպումը փետրվարի 24-ին Վիեննայում անցկացնելու նախաձեռնությունը հայկական կողմինն է։
«Նրանք առաջարկել են հանդիպել Ավստրիայում կամ Շվեյցարիայում։ 2009 թ․ Շվեյցարիայում արդեն հանդիպման անհաջող փորձ է եղել, դրա համար էլ որոշվեց հանդիպել Վիեննայում»,- ադրբեջանական լրատվամիջոցների փոխանցմամբ հայտարարել է Չավուշօղլուն։ Նա նաև հիշեցրել է Անթալիայում կայանալիք դիվանագիտական համաժողովի մասին։
«Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավորների նախաձեռնությամբ ՀՀ Ազգային ժողովում ստեղծվել է Քննիչ հանձնաժողով՝ 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին սանձազերծված ռազմական գործողությունների հանգամանքների ուսումնասիրման նպատակով։
Այդ կապակցությամբ, «Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունները համատեղ հայտարարություն են տարածել, որոշում կայացնելով չմասնակցել իշխանությունների ստեղծած քննիչ հանձնաժողովի աշխատանքներին: Հայտարարության մեջ նշվում է, որ ԱԺ Պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովը, որի կազմում գործելու է քննիչ հանձնաժողովը, առհասարակ զուրկ է որևէ կերպ օբյեկտիվ լինելու հնարավորությունից, այդ թվում՝ առկա են մասնակցության անհնարինության հիմքեր հանձնաժողովի նախագահի պարագայում։
ՀՀ ԱԱԾ ռազմական հակահետախուզության դեպարտամենտի աշխատակիցների կողմից ձեռնարկված օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումների արդյունքում փաստական տվյալներ են ձեռք բերվել օտարերկրյա հատուկ ծառայությունների կողմից ՀՀ տարածքում գործակալական ցանց հիմնելու և վարձատրության դիմաց ի վնաս ՀՀ ինքնիշխանության, տարածքային անձեռնմխելիության և արտաքին անվտանգության թշնամական գործունեություն ծավալելու վերաբերյալ: Ձերբակալվել է 19 անձ, որոնց մի մասը տվել է խոստովանական ցուցմունքներ:
ՊՆ
Փետրվարի 9-ին կառավարության հետ հարց ու պատասխանի ժամանակ ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը հարց է ուղղել Պնախարարին՝ ԶՈՒ բարեփոխումների վերաբերյալ։ Պատգամավորը նշել է, որ 2020 թվականից հետո, բոլոր ՊՆ նախարարները խոսել են, որ հայեցակարգեր են մշակվում, բայց դրանք դեռ չեն քննարկվել ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովում, ապա հետաքրքրվել է, թե ի վերջո ի՞նչ ժամկետներում է այդ հայեցակարգը շրջանառվելու։
ՊՆ նախարար Սուրեն Պապիկյանը, արձագանքելով հարցադրմանը, նշել է, թե մշակվել է հայեցակարգ, որը ոչ ամբողջությամբ է իր կողմից ընդունելի, այն ուղարկվել է լրամշակման։ «Արդյունքները շուտով կհրապարակվեն, ոչ մի բան փակ չէ, կարող եք միանալ քննարկումներին»,- նշել է Պապիկյանը։
Շաբաթվա ընթացքում ՊՆ զորամիավորումների տարբեր զորամասերում, ստորաբաժանումներում անցակացվել են մասնագիտական վարժանքներ, մարտավարամասնագիտական, մեթոդագործնական պարապմունքներ։